ΔΥΟ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ραδιοφωνικό Θεατρικό Έργο

ΠΡΟΣΩΠΑ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Καθηγητής Φιλοσοφίας, με διάθεση να συζητήσει με τους μαθητές του, να τους ακούσει και να τους βοηθήσει. Αντιλαμβάνεται κι ο ίδιος το έργο του καθώς διδάσκει. Το μάθημα είναι γι’ αυτόν εφαλτήριο, ευκαιρία να γίνει καλύτερος, ως καθηγητής και ως άνθρωπος.

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Το πρότυπο της τυπικής εκπαιδευτικού, που δεν αντιλαμβάνεται τον ρόλο της δημιουργικά. Αισθάνεται ότι απλώς διεκπεραιώνει ένα μάθημα. Γι’ αυτό αποτυγχάνει να κερδίσει την προσοχή και τον σεβασμό των παιδιών. Το μάθημά της τελειώνει άδοξα. Φεύγει κυνηγημένη από την αίθουσα.

ΑΝΔΡΕΑΣ: Ο μαθητής που πρόκειται, αν όλα πάνε καλά, να γίνει πατέρας. Νεαρός με θάρρος, που αποδέχεται την πρόκληση ζωής να μεγαλώσει, πολύ νέος ο ίδιος, ένα παιδί. Δείχνει έτσι την αγάπη του στη Μαρία, τη συμμαθήτριά του, και τη δύναμη με την οποία τον πλημμυρίζουν τα νιάτα του.

ΜΑΡΚΟΣ: Παιδί που οι γονείς του χώρισαν, με ευθύνη της μητέρας του. Ανήσυχος για την πορεία της δικής του ζωής και της ζωής των γονιών του, συμβάλλει καθοριστικά στην εξέλιξη της συζήτησης στην τάξη, βρίσκοντας στο τέλος διέξοδο στον προβληματισμό του.  Συμβάλλει, έτσι, και στην επανασύνδεση των γονιών του.

ΜΙΧΑΛΗΣ: Ο νεαρός φιλόσοφος της τάξης, που θέτει και ξαναθέτει στη συζήτηση το θέμα του θανάτου. Παίζει κομβικό ρόλο και στις δύο πράξεις του έργου. Η επιμονή του να συζητήσουν με την Καθηγήτρια τον θάνατο, κάνει το μάθημα κονίστρα, στην οποία κονταροχτυπιέται το δημιουργικό φιλοσοφικό πνεύμα με τη Φιλοσοφία ως ένα αδιάφορο διδακτικό αντικείμενο.

ΜΑΡΙΑ: Η νεαρή μαθήτρια που κυοφορεί το παιδί του συμμαθητή της, του Ανδρέα. Μια παρουσία ευαίσθητη και εύγλωττη, που συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κοπέλας της σύγχρονης εποχής, που έχει το θάρρος να μιλήσει για τον εαυτό της αλλά και την ανασφάλεια που συνεπάγεται η έκθεσή της στις προκλήσεις της ζωής. Η προσωπικότητά της, εξαιτίας της κατάστασής της, εξελίσσεται ραγδαία. Χάρη στην ωριμότητα των γονιών της, η τελειόφοιτη μαθήτρια γίνεται μια υπεύθυνη γυναίκα.

ΕΛΕΝΗ: Η μαθήτρια αμφισβητίας του σχολείου, που αρχίζει να πιστεύει, χάρη στο μάθημα Φιλοσοφίας, ότι αξίζει τον κόπο να συμβάλλουν όλοι, μαθητές και καθηγητές, για ένα καλύτερο, πιο ωφέλιμο σχολείο. Το πνεύμα της Ελένης διατρέχει όλο το έργο. Είναι το πνεύμα του θάρρους της γνώμης, το πνεύμα της νεανικής ανάγκης να μη συμβιβάζεται ο άνθρωπος, να αισθάνεται ελεύθερος και αξιοπρεπής.

ΦΟΙΒΗ: Η φαινομενικά απαισιόδοξη μαθήτρια, που η μητέρα της έχει καρκίνο. Ρεαλίστρια, και κάποτε κυνική, βοηθάει με την κριτική της τη συζήτηση. Η ευαισθησία της, καλά κρυμμένη κατά τα άλλα, ξεχειλίζει συχνά και αναδεικνύει έναν χαρακτήρα γεμάτο καλοσύνη και φιλάνθρωπη διάθεση. Στο τέλος, η Φοίβη αποδεικνύεται μια δυνατή προσωπικότητα, καθοριστική για την ολοκλήρωση του δράματος.

 

ΤΟ ΕΡΓΟ

          Μια τάξη σχολική έχουμε μπροστά μας, όμοια μ’ εκείνες που έρχονται στη μνήμη ή μπορεί να κατασκευάσει η φαντασία μας, με τα θρανία, τις καρέκλες της, τον πίνακα και, φυσικά, τον καθηγητή και τους μαθητές της. Κι όμως! Καμιά τάξη δεν είναι ίδια με τις άλλες. Κι ας θυμίζουν όλες – τι άλλο – σχολικές τάξεις και τίποτα περισσότερο... Σε καθεμιά τους λέγονται κι ακούγονται πράγματα μοναδικά! Κι ας μοιάζουν τα ίδια...

Έτσι και η δική μας σχολική τάξη. Είναι μοναδική! Αυτή, όμως, είναι στ’ αλήθεια μοναδική τάξη. Είναι τάξη Φιλοσοφίας! Σ’ αυτή την τάξη, στην πρώτη πράξη, δεν ακούγονται θεωρίες φιλοσόφων. Ακούγονται θεωρίες των μαθητών και του καθηγητή τους. Θεωρίες πραγματικές, δηλαδή! Θεωρίες ζωής!

Το δράμα ξετυλίγεται σε δυο πράξεις. Στην πρώτη αναπτύσσεται  φιλοσοφικός διάλογος για ζητήματα σοβαρά: τον θάνατο, την αρρώστια, τη ζωή, την αναπάντεχη κυοφορία του καρπού μιας σχολικής αγάπης. Στη δεύτερη πράξη, οι ήρωες μαθητές χάνουν προσωρινά τον ήρωα καθηγητή τους. Τη θέση του παίρνει μια καθηγήτρια αντι-πρότυπο ελεύθερης σκέψης και συμπεριφοράς. Μέσα σε λίγο χρόνο το μάθημα διαλύεται, το σκηνικό μιας τυπικής σχολικής τάξης καταρρέει. Δεν άφησαν οι μαθητές να γίνει το μάθημα; Δεν μπόρεσε η καθηγήτριά τους να καταλάβει πώς έπρεπε να τους διδάξει για να μη χάσουν την εμπιστοσύνη τους σ’ αυτή;

Όπως και να έχει, οι μαθητές, οι όντως κυρίαρχοι κάθε σχολικής τάξης, έδωσαν τη λύση. Η καθηγήτρια έφυγε...

Βοήθησε τους μαθητές η φιλοσοφική τους περίσκεψη της πρώτης πράξης; Τα κατάφεραν να τιθασσεύσουν τα άλογα των προβλημάτων που δοκίμασαν την αντοχή και τη λογική τους; Τα κατάφεραν! Η μικρή τους τάξη χώρεσε τη μεγάλη τους προσπάθεια να σκεφτούν σοβαρά για τη ζωή τους, για το πώς θα γίνει καλύτερη... Όλοι πραγματικοί και συνειδητοί μέτοχοι στη ζωή που διαρκώς τους προκαλεί, αποτίμησαν τον αγώνα σκέψης του πρώτου μαθήματος, καθώς ο χρόνος, που μεσολάβησε ανάμεσα στα δυο μαθήματα, στάθηκε κριτής για όλους τους, ακόμα και για την καινούρια τους καθηγήτρια...

Μήπως είναι ιδανική μια τέτοια σχολική τάξη, με τέτοιους μαθητές; Ίσως... Γιατί όχι, όμως; Όλοι έχουν δικαίωμα στην τάξη των ονείρων τους. Κυρίως οι μαθητές και οι καθηγητές που ακόμα ονειρεύονται το ιδανικό σχολείο!